Türkiye’de girişimcilik ekosisteminin büyük bir potansiyel ve değerli fikirler barındırdığını ancak yatırım anlamında yeteri desteği alamadıkları için sektörde tutunamadıklarına vurgu yapan Yavuz Kuş; gelişen girişim ekosistemine paralel şekilde yatırım ekosistemini de inşa etmek ve yatırımcıların gündemine risk finansmanını eklemek gerektiğini söyledi.
Fonangels’ın bugüne dek desteklediği 13 girişimin yatırımcıları memnun edecek başarıya ulaştığını belirten Fonangels Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Kuş, fikir aşamasındaki projelerin somutlaşması ve geleceğe dönük bir perspektif kazanması ve yatırımcıların memnuniyeti için yurt dışında şubeler açmak adına çalışmalar yürüttüklerini aktardı.
Türkiye’de girişimcilik ekosisteminin büyük bir potansiyel ve değerli fikirler barındırdığını ancak yatırım anlamında yeteri desteği alamadıkları için sektörde tutunamadıklarına vurgu yapan Yavuz Kuş; gelişen girişim ekosistemine paralel şekilde yatırım ekosistemini de inşa etmek ve yatırımcıların gündemine risk finansmanını eklemek gerektiğini söyledi.
Yaklaşık bir sene önce hayata geçen Fonangels ne tür girişimlere yatırımı önceliklendiriyor? Şu ana kadar ne kadarlık bir yatırım miktarına katkı sundu ve kaç girişimciye yatırım yaptı?
2016’larda kitle fonlaması adına girişimcilik ekosistemi açısından devrim niteliğinde bir karar alındı. O yıllarda başlayan çalışma 2019’da kanunlaştı ve girişimcilik ekosisteminin en önemli çalışması oldu. Kitle fonlama, ülkemizde atıl durumda olan GSYF’lerin (girişim sermayesi yatırım fonu) melek yatırım ağları için bir domino etkisi oluşturdu.
15 yıla dayanan girişimciliğin verdiği birikimle “Girişimciliğin Ekosistemi/ Girişim Kitle Fonlama Platformu (fonangels.com)” lisans aldığı tarihten bugüne kadar 2 bin civarı proje başvurusu aldı. Alanında çok kıymetli isimlerin yer aldığı yatırım komitemiz bu projeleri detaylıca inceledi. Yatırım komitemizin verdiği onay sonrasında şu ana kadar 13 girişimin hedeflediği fona ulaşmasında aracı olduk. Şu an da “Gezi Bilen” adında projemizin yatırım turu devam etmekte ve hedeflediği fona ulaşmasına çok az kaldı. Temennim yakın zamanda bu projemiz de fonangels.com yıldızları arasına dahil olmuş olacak. Bu kapsamda ilgili projelere yatırım gerçekleştiren yatırımcıların güveni ile toplamda 69.140.076 TL, girişimci hesaplarına tevdi edildi.
Portföyünüzdeki yatırımlara baktığınızda, nasıl bir başarı dağılımı olduğunu söylersiniz?
Kitle fonlama sistemi uzun vadeli yapılan bir yatırım işlemidir. Ancak şu ana kadar fonlanan projelerin tamamı ilerleme kat etti. Girişimcilerimizin çalışmaları yatırımcılarını sevindirecek düzeyde. Biz 2-5 yıl arasında “zaman” tanıyarak, girişim şirketlerin belirttikleri ilerleme projeksiyonlarına uygun faaliyet göstermelerini, fonu beyan ettikleri alanlarda kullanmalarını takip ediyoruz. Bu anlamda fonlamasından bir yıl daha dolmadan güzel haberlerle bizlere geri dönüş yapan girişim şirketlerimize örnek vermek isterim: 2022 yılında tek seferde en yüksek kitle fonlamasını gerçekleştiren Alternatif SuperApp, Bakanlık düzeyinde TURCON adayları arasına dahil edildi.
Yine KiviERP projesi önemli bir ortaklığa imza attı. Ziraat Katılım Bankası önemli bir değerleme üzerinden şirketin yüzde 25’ini satın aldı. KiviERP’nin yeni TURCON olacağını temenni ediyoruz. Help Steps, Atletico Madrid ile iş birliği anlaşması yaptı ve globaldeki ilerleyişine devam ediyor. EasyApp, Amerika pazarına giriş yaparak globale açıldı. Henüz bir yılını doldurmamış startup’lara can suyu verildiğinde hangi başarılara imza atabileceğine en güzel örnek bu start-up’lar.
Yıl sonuna kadar kaç girişime yatırım yapacaksınız? Sizin için özellikle öne çıkan alanlar var mı?
Girişimciler faiz ve enflasyon sorunlarından dolayı hayata tutunabileceği can suyunu yatırımcılardan alıyor; bu kapsamda girişimleri ciddi bir araştırma ve değerlendirme sürecine tabii tutmaktayız. Kendimizin yatırım yapmak istemeyeceği bir projeyi yatırımcıların karşısına çıkarmamak önemli kriterimiz; bu minvalde yıl sonuna kadar 10 girişimi daha fonlamaya çıkarmayı planlıyoruz.
Odağımızda teknoloji, yazılım, bilişim firmaları var. Enerji ve tarım projeleri de radarımızda yer almaktadır.
Yurt dışındaki girişimlerle ilgileniyor musunuz? Fonangels için farklı coğrafya hedefleriniz var mı?
Mevzuat gereği, Türkiye’de yerleşik Ticaret Bakanlığı’na bağlı projeleri yatırım turuna çıkartabilmekteyiz. Şu an için bu koşulu sağlayamayan girişimleri istesek de çıkaramıyoruz.
Paya dayalı kitle fonlama sistemi içerisinde girişimcilik ekosisteminin öncelikle Türkiye’de gelişmesini sağlayarak Fonangels’ı ABD, Avrupa ve MENA bölgesinin önde gelen platformundan biri haline getirmeyi planlıyoruz. Bu yönde Avrupa’da çalışmalarımıza başladık. Girişimcilerimizin globaldeki serüvenlerine ortak olmayı hedefliyor, regülasyon izin verdiği sürece de yurt dışından projeleri sisteme dahil etmeyi arzuluyoruz.
Girişim ekosisteminin hızla büyümesi yatırımcı profilini nasıl değiştiriyor? Yatırımcılar hangi girişime yatırım yapması gerektiği konusunda yeterince bilgili ve tecrübeli mi?
Ülkemizde dikey büyümede olan kitle fonlamada gelecek vadeden projeler hayat bulmakta. 2000’li yıllara kadar ülkemizde teknopark sayısı ikiydi. Bugün yaklaşık 100 tane teknoparkımız var. Bu gerçekten güzel bir gelişme fakat bu teknoparklarda yüzlerce, binlerce startup, girişimci var. Yatırımcılarımızın bu girişimcileri desteklemesi gerekiyor. Miat doldurmak vardır ya bu son 20 yılda girişimcilik ekosistemi girişimci açısından bana göre en azından ilk evre açısından miadını doldurdu. Çünkü yüzlerce, binlerce start-up kuluçka merkezlerinde çalışma yapıyor. Ancak yatırımcı ekosistemini dillendirmemiz gerekiyor. İnsan hayatında fark yaratacak projelerin filizlenmesine ve bu topraklara değer katmasına ihtiyaç var. Yatırımcıların risk sermayesini gündemine alması gerekiyor. Yani yatırımcıların bakış açıları, algıları ve dünya da yatırımcı mantığı ne düzeyde, sorularını irdelememiz lazım. Ülkemizde firmalar özellikle de üst düzey olanları yıllık gelirlerinin belli bir kısmını Ar-Ge ve teknoloji yatırımlarına harcıyorlar, start-up’lara yatırım yapıyorlar. Bu da kendi içerisinde bir alan oluşturuyor. Bizim yatırımcı ekosistemi inşa etmemiz lazım. Girişimcilerimizin başarılarının artarak devam etmesi, kripto ve borsa yatırımcısının dikkatini çekecektir. Şu an için finansal okuryazarlık istenilen düzeyde olmasa da yatırımcı iştahı diğer ülkelere göre daha iyi, inceleyebilecekleri projelere zaman ayırmaları gerekmekte.
Ülkemizde hangi alandaki girişim faaliyetleri önemli olmasına rağmen yatırımsal olarak daha az destekleniyor?
Ülkemizde bugün start-up kültürü istenilen düzeyde keşfedilmedi. Türkiye’de tek kalemde en büyük ihracat Epic Games tarafından yapılmıştı. Teknopark kuluçka merkezlerinde binlerce start-up teknolojisi bilişim sektöründe yatırımcıdan can suyunu bekliyor. Bize göre bilişim, teknoloji bunun yanında enerji ve tarım alanındaki inovatif projelere daha çok ilgi gösterilmesi gerekmekte.
Türkiye’de yatırım fonu sektörü büyüklüğü nedir? Sektör, sürekli büyüyen girişim ekosistemi için yeteri büyüklüğe sahip mi? Rakamlar geçtiğimiz yıl sonu itibarıyla yatırım fonlarının büyüklüğünün iki katına çıktığını gösteriyor. Bu sene için durum nedir?
Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun açıkladığı veriler ışığında cevap verecek olursak; bireysel erkek yatırımcılar için 17-25 yaş aralığındaki 182 yatırımcının portföy değeri 285.430 TL, 21-40 yaş aralığı 10 bin 660 yatırımcının 112.864.700 TL, 41-60 yaş aralığı 4 bin 642 yatırımcının 117.250.757 TL ve 61 ve üstündeki 155 yatırımcının portföy değerinin 149.825 TL olduğunu görüyoruz.
Kadın yatırımcılarda ise bu durum; 17-25 yaş aralığında 35 yatırımcının 149.825 TL, 21/40 yaş aralığındaki bin 389 yatırımcının 7.009.906 TL, 41-60 yaş aralığındaki 650 yatırımcının 7.136.577 TL ve 61 ve üstündeki 50 yatırımcının 891.459 TL portföy değeri bulunuyor.
135 kurumsal yatırımcının 57.446.463 portföy değeri bulunmakta ve toplam 17 bin 898 yatırımcı sayısı 308.938.463 TL portföy değeri oluşturmuş durumda. Mevcut ekonomik durum ve yüksek enflasyon piyasayı olumsuz etkilemiştir.
Ülkemizdeki girişimciler; çok zeki, yaratıcı ve başarıları yüksek ama yeterince destek göremiyorlar. Silikon Vadisi’nde dünya çapında birçok proje yer alıyor. Geçtiğimiz yıl bu projelerden yatırım alanların oranı yüzde 37’ydi. Bizim ülkemizde ise bu oran yüzde 10.
Diğer yandan her zaman teknolojide yıkıcı yenilik dediğimiz durumlar olacaktır. Bir girişim bugün Unicorn olarak anılırken, yarın piyasada var olmayabilir. Piyasanın yıkıcı yeniliğine göre yatırımcıların yatırım kararlarını almaları gerekmektedir.
Son olarak, plan ve projelerinizden bahsedebilir misiniz?
Girişimcilerimiz ile yatırımcılarımıza ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak profesyonel, şeffaf, doğru, güvenilir ve etik kurallarına uygun fonlama/yatırım hizmetini kurumsal ve toplumsal ilke sınırları içerisinde adil biçimde paylaşmak ve yatırımcı ile girişimci beklentilerini en üst seviyede karşılamak ve yurt dışında oluşturacağımız temsilcilikler önceliklerimiz. Fikir aşamasındaki projelerin gerçeğe ardından da geleceğe dönük olmasına katkı sağlamak, onların globaldeki yolculuklarına eşlik edebilmek hedefiyle yurt dışı temsilciliklerimizi en kısa sürede faaliyete geçirmek istiyoruz. Ülkemizde yapmış olduğumuz çalışmaların küresel manada temsilciliklerimiz sayesinde global marka olmasını planlıyoruz. Fonangels.com’da hayata geçen projelerin globaldeki başarıları bizim başarımız olacağı için her durumda takip amacındayız.