İlk veri merkezi 1960’lı yıllarda kurulduğundan bu yana Smaug (insan); veriden elde ettiği değeri ve gücü keşfettikçe daha fazlası için mücadele etmeye başladı ve bugün geldiği noktada değer açlığının ve yuttuğu enerjinin büyüklüğünü tespit etmek hayal gücümüze kalıyor.
Bir varmış bir yokmuş, İstanbul sokaklarında elinde kandiller ve uzun bir sopayı andıran kandil söndürücülerle insanlar gezermiş. Bu insanlar her gün, gün batımına doğru sokak sokak dolaşır, kandilleri yakar, her gün doğumuna doğru da yaktıkları kandilleri söndürürlermiş… Oldukça yorucu olan bu iş için hayat enerjilerini harcarmış insanlar çünkü elektrik henüz yaygınlaşmamış ve hayatı değiştirmeye başlamamış. Gel zaman git zaman, derken bir gün “elektrikler gelmiş” ve en başta insan olmak üzere gezegendeki tüm canlılığı geri dönülemez şekilde değiştirmiş. Masal bu ya, elektriğin gücünü keşfeden insan, Hobbit filmindeki Smaug isimli ejderhaya dönüşmüş ve “daha fazla daha fazla” diye alev saçmaya başlamış….
SMAUG’UN VERİ AÇLIĞI HER YIL KATLANARAK BÜYÜYOR
İlk veri merkezi 1960’lı yıllarda kurulduğundan bu yana Smaug (insan); veriden elde ettiği değeri ve gücü keşfettikçe daha fazlası için mücadele etmeye başlamıştır. İnsan; yeni petrol veri, işlenmesi gereken veri, veri güçtür sloganları atarken, enerji açısından daha kritik bir dönem başlatmıştır. 2020 yılında dünya genelindeki veri merkezlerinin yıllık elektrik tüketimi; Nijerya, Mısır, Güney Afrika gibi ülkeleri neredeyse katlayarak geçerken, İngiltere gibi ülkelere yetişir hale gelmiştir. Analistler veri merkezlerinin her yıl yaklaşık yüzde 10 daha fazla büyüme göstereceğini öngörmektedir. Özetle, bu şekilde devam edilirse, Smaug’un veri açlığı nedeniyle kurulan veri merkezleri 2040 yılına gelindiğinde dünya elektriğinin neredeyse yüzde 20’sini tüketir hale gelecektir.
Daha çok veri daha çok veri diye bağıran Smaug, NFT gibi bir değeri keşfetmekte gecikmemişti. Öyle ki 2021 yılına gelindiğinde NFT alışverişini sağlamak için dünya genelinde 28,6 milyon cüzdan bulunmaktaydı. NFT pazarı 2022 yılının ortalarına gelindiğinde 3 milyar dolarlık bir değere erişmişti. Bir adet NFT’nin oluşturulması için 142 kWh elektrik gerekmekte ve bu işlem 83 kilogram karbondioksit salınımına neden olmaktadır. Sadece bir NFT’nin alım satım sürecindeki tüm eylemlerde yuttuğu enerji şöyledir:
- Fiyat teklifinin alınması için 41 kWh elektrik tüketimi, 24 kilogram karbondioksit salınımı
- Alış işleminin iptal edilmesi, vazgeçilmesi 12 kWh elektrik tüketimi, 7 kilogram karbondioksit salınımı
- Satış işleminin onaylanması 87 kWh elektrik tüketimi, 30 kilogram karbondioksit salınımı
Tek bir NFT için gerçekleşebilecek bu eylemler; dört kişilik bir ailenin yaşadığı evin elektrik harcamasına denk gelmektedir. 2022 yılının ilk çeyreğinde 950 bin tekil adres, NFT aldı, sattı veya vazgeçti. Kaç tane, kaç kere? Smaug’un değer açlığının ve yuttuğu enerjinin büyüklüğünü hayal gücünüze bırakıyorum.
SMAUG’UN DEĞER AÇLIĞI KARBON SALINIMINI ARTIRIYOR
Dünyamız Mad Max: Fury Road filmine doğru doğru adım adım yürürken, Smaug, Metaverse (meta evren) ile tanıştı. Aslında kavram oldukça eski olup ilk enerji tüketimi, Linden Lab’in kurucusu Philip Rosedale’in öncülüğünde Second Life ile başlamıştı. İlkel bir Metaverse olan Second Life için 2006 yılında 4 bin server aralıksız çalışmış ve sadece 10 bin -15 bin oyuncu (Second Life’a geçiş yapanlar) için inanılmaz bir enerji tüketilmişti. Bugün duyularımıza hitap eden tek bir Metaverse’den değil, multiverse’lerden (çoklu evrenler) bahsediyoruz. Yüzlerce ve binlerce Metaverse. Bristol Üniversitesi araştırmacıları, dijitalde oyun oynamaya meraklı, meta evrene geçmeye hazır bireylerin sadece yüzde 30’u 720p veya 1080p’lik cihazlar kullanırlarsa, 2030 yılına kadar karbon salınımının yüzde 29,9 artacağını açıklamışlardır. Eğer bu bireylerin yüzde 90’ı meta evrenlerde yaşamaya karar verirlerse karbon salınımı yüzde 112’lik bir değere erişecek. Bu bedel sadece meta evrenlerde hareket edenler, orada yaşayanlar ile oluşurken, yedi katmanlı bir meta evreninin oluşturulması, avatarların tasarlanması, o avatarları benzersiz yapmak için alınan NFT’ler, alışverişlerde kullanılan token’lar ve kripto paraların enerji ve karbon salınım bedelini yine sizin hayal gücünüze bırakıyorum.
Alev saçtı Smaug ve tüm enerjiyi içine çekti… Sarıldı parıl parlayan altınlara (veriye, kripto paralara, token’lara, NFT’lere, meta evrende üretilen ve üretilecek her bir değere), “daha çok daha çok” diye bağırdı tekrar… Yüzü kirli, soluk almakta zorlanan insan, neyi ne için feda ettiğini anlamadan bir şarkı mırıldandı:
Far over the misty mountains cold
To dungeons deep and caverns old
We must away, ere break of day,
To claim our long-forgotten gold.