Toplum 5.0’ın amacı hem ekonomik kalkınmanın hem de toplumsal zorlukların çözümünün sağlandığı ve insanların aktif ve rahat, yüksek bir yaşam kalitesinin tadını çıkarabildiği, insan merkezli bir toplum yaratmaktır.
Bilgi ve iletişim teknolojisinin (BİT) hızlı gelişimi, toplum ve endüstriye ciddi değişiklikler getirdi ve getiriyor. Dijital (sayısal) dönüşüm birçok ülkede sanayi politikasının bir ayağı haline geliyor ve sosyoekonomik boyutta yeni değerler yaratacak. Ocak 2016’da Japon Kabinesi tarafından kabul edilen 5. Bilim ve Teknoloji Temel Planı’nda Japonya için bir büyüme stratejisi olarak belirlenen “Toplum 5.0” temel kavramı ile tanıştık. “Toplum 5.0” bugün çok farklı alanlarda derinlemesine araştırılan ve hayata geçirilen bir başlık olarak karşımıza çıkıyor.
SAYISAL DÖNÜŞÜM
Nesnelerin interneti (IoT), yapay zeka (AI) ve robotik gibi sayısal teknolojilerin küreselleşmesi ve hızlı evrimlerinin topluma önemli değişiklikler getirdiği yeni bir çağdayız. Endüstri 4.0; endüstriyel internet ve Made in China 2025 gibi dünya çapında yeni sayısal teknolojileri hedefleyen faaliyetleri göstermekte ve sayısal dönüşüm, küresel sanayi politikalarının bir ayağı haline gelmekte.
Aynı zamanda dünya; küresel ısınma, doğal kaynakların tükenmesi, artan ekonomik eşitsizlik, savaş, terörizm gibi küresel ölçekteki koşullarla giderek daha fazla karşı karşıya kalmakta. Hemen her düzeyde karmaşıklığın arttığı zorlu bir belirsizlik çağındayız diyebiliriz. Bu nedenle, yeni bilgi edinmek için bilişim teknolojilerini sonuna kadar kullanmamız ve toplumdaki sorunları çözmenin etkili ve verimli bir yolu olarak “insanlar ve nesneler” ile “gerçek ve siber” dünyalar arasında bağlantılar kurarak yeni değerler yaratmak çok önemlidir. İnsanlar için daha iyi yaşamlar yaratmak ve sağlıklı ekonomik büyümeyi sürdürmek ve genel tanım ile olumlu gelecek senaryolarını tasarlamak ve gerçekleştirmek için bugünden harekete geçmiş olmak ve ortak bir gelecek vizyonunu paylaşmak üzere farklı disiplinlerden çeşitli paydaşların birden fazla düzlemde birlikte çalışması gerekir.
Eylül 2015’te Birleşmiş Milletler, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi çerçevesinde, 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı (SDG) belirledi. Hem ekonomik kalkınmayı hem de toplumsal sorunlara çözüm bulmayı hedefleyen bir dünya için tüm ulusların birlikte çalıştığı kapsamlı bir sisteme ulaşmak için sürdürülebilir şekilde sahip çıkılması hedefine giden yolda rehber temel ilke, odaklı, bilim ışığında, gerçekçi, uzun soluklu stratejiler ve uzgörü içeren kapsayıcılıkla tüm insanlar ve gezegen için barış ve refahı gerçekleştirmektir.
TOPLUM 5.0
Toplum 5.0, Toplum 4.0 (maddi olmayan varlıkları bilgi ağları olarak birbirine bağlayarak artan katma değeri gerçekleştiren bir bilgi toplumu) üzerine inşa edilmiş, gelişmiş insan merkezli toplumu hedefleyen bir bilgi toplumudur.
Toplum 5.0, Japonya’nın büyüme stratejisi olsa da hedefleri SDG’lerle aynı olduğu için Japonya ile sınırlı değildir. Yaşlanan bir nüfus, azalan doğum oranı, nüfus azalması ve yaşlanan altyapı gibi zorluklar, birçok ülkenin zaman içinde karşılaşacağı zorluklardır. Japonya, bu zorluklarla yüzleşen ilk ülkelerden biridir.
Toplum 5.0’ın amacı hem ekonomik kalkınmanın hem de toplumsal zorlukların çözümünün sağlandığı ve insanların aktif ve rahat, yüksek bir yaşam kalitesinin tadını çıkarabildiği, insan merkezli bir toplum yaratmaktır. Gerçekleştirilmesinin anahtarı, kaliteli veriler oluşturmak için siber alan ile gerçek dünyanın (fiziksel alan) kaynaşmasıdır ve bu nedenle Toplum 4.0 içinde eşyaların interneti olarak tanımlanan yapı Toplum 5.0 da “yaşamın interneti”ne (the internet of life™) dönüşür.
GERÇEKÇİ BİR METAVERSE
TMRW Vakfı, Web 3 için daha önce hiç görülmemiş şekillerde 3D iletişim ile gerçekliği artıracak bir vizyon olan “the internet of life™’ı yaratıyor. Aynı zamanda, bir bütün olarak topluma fayda sağlayan gerçekçilik; gerçek kimlik, etkileşim ve konumun demokratikleşmesi ile dijital alanı artıracak. TMRW Vakfı’nın bu girişim için oluşturduğu teknik altyapıya RealityOS™ adı veriliyor.
Bu vizyon, “yaşamın interneti” adı verilen üçüncü nesil interneti oluşturma misyonuna öncülük ediyor. The internet of life™, anonim avatarların değil, gerçek insanların bulunduğu gerçekçi bir Metaverse olarak tanımlanıyor. Merkezinde sosyal 3B bilgi işlem bulunan bu yeni nesil internet; iş, eğitim, politika, spor ve eğlence dünyalarına doğal, sürdürülebilir ve gerçek zamanlı katılım sağlıyor. Sosyal 3B bilgi işlem, bağlantılarına yeni boyutlar ekliyor. Duygular, etkileşim derinliği, empati, mevcudiyet ve kimliklere dokunuyor. İnternet üzerinden yaşam benzeri etkileşimi deneyimlemenin en insani yolu olan the internet of life™’ın sayısal dönüşümü hızlandıracağı, iş büyümesini sağlayacağı ve sınırları ortadan kaldıracağı, konumu demokratikleştireceği ve esnek ekonomiyi mümkün kılarak seçim özgürlüğünü güçlendireceği hedefleniyor.
TOPLUMUN İYİLEŞTİRİLMESİ 5.0
Dünyaya hitap edebilmek için beş stratejik alan seçildi: Sağlıklı yaşam süresinin uzatılması, mobilite devriminin gerçekleştirilmesi, yeni nesil tedarik zincirlerinin oluşturulması, akıllı altyapının inşası ve geliştirilmesi ve kasabalar ile fintech.
“Sağlıklı bir yaşam süresinin uzatılması” başlığını alırsak, sağlıklı bir yaşam süresinin daha da uzatılması için “yeni bir sağlık sistemi”nin kurulması, tıbbi bakım, sağlık yönetimi ağırlıklı hemşirelik bakımı, hastalıkların önlenmesi ve insanın kendi kendine korunması yoluyla gerçekleştirilecektir. İnsan kaynakları geliştirme ve sayısallaşmanın desteklenmesi yoluyla değer yaratma gibi önemli kesişen temaları içeren belirli faaliyetler şimdiden başlamıştır. Bu, temel politikalar olarak bir insan kaynakları geliştirme devrimi ve tedarik sistemi yeniliğini içerir. Bu strateji, insan kaynaklarının gelişimini teşvik ederek, gençler ve yaşlılar, kadınlar ve erkekler, engelliler ve inatçı hastalıkları olan insanlar da dahil olmak üzere tüm vatandaşların tatmin edici bir yaşam sürdürebilecekleri ve yeteneklerini gösterebilecekleri, yetkinliklerini kullanabilecekleri bir toplumu, yani tüm vatandaşların dinamik olarak dahil olduğu bir toplumu yapılandırmayı amaçlar.
SANAYİ GİRİŞİMLERİ
Sayısal dönüşümün geleneksel endüstriler üzerinde ciddi bir etkisi olduğu ve aynı zamanda sosyal karmaşıklığı artırdığı ve dijital bir toplumun güvenlik riskleri ve özgizlilik (privacy) sorunları gibi bazı olumsuz yönlerinin artık belirgin hale geldiği sıklıkla belirtilir. Aynı zamanda, sayısal teknolojiler aracılığıyla yeni değer yaratma ve geleceğin toplumuna katkıda bulunma eğilimi artık tüm dünyada görülmektedir. Sayısal dönüşümün evrimi, kaçınılabilecek bir yol değildir. Toplum 5.0, bu olumsuz yönleri ele alabilir ve bunları azaltacak yaklaşımlar sağlayabilir.
YAPILACAKLAR LİSTESİ
2016 yılında düzenlenen belgede yer alan sözler; bakanlıklar ve kurumlar, hukuk sistemi, teknolojiler, insan kaynakları ve toplumsal kabulden oluşan “beş duvarın” yıkılmasını gerektirecektir (Yeni Ekonomi ve Toplumun Gerçekleşmesine Doğru, 19 Nisan 2016 http://www.keidanren.or.jp/en/policy/2016/029_outline.pdf). Bu, yalnızca hükümetlerin değil, aynı zamanda endüstri ve akademinin de inovasyon ve ekosistemlerin yaratılmasını içeren öncü bir rol oynamasının beklendiği küresel iş birliği olacaktır. Toplum 5.0’ın hedefi; insanların, ekolojik dengesi düzeltilmiş ve sürdürülebilir bir şekilde koruma altına alınabilmiş bir gezegende, bireylerin eşit olduğu, tüm değer ve hakların korunduğu, değişimin ve gelişimin yadsınmadığı, barış ve bolluk içinde yaşadığı bir toplumu gerçekleştirmektir.