“Biz kadın ve erkeğin hayatın her alanında eşit temsil edildiği, eşit fırsatlara sahip olduğu, mecliste, yönetim kurullarında, yerel yönetimlerde, iş hayatında yönetici pozisyonlarında, girişimcilik ekosisteminde kadınların eşit oranda yer aldığı ve kadınların yaşam hakkının garantiye alındığı bir Türkiye hayal ediyoruz.”
Kadın ve erkeğin hayatın her alanında eşit temsil edildiği, eşit fırsatlara sahip olduğu, mecliste, yönetim kurullarında, yerel yönetimlerde, iş hayatında yönetici pozisyonlarında, girişimcilik ekosisteminde kadınların eşit oranda yer aldığı ve kadınların yaşam hakkının garantiye alındığı bir Türkiye hayal ettiklerinin altını çizen KAGİDER Başkanı Esra Bezircioğlu, kadınların işgücüne katılmalarının ve girişimci olmalarının sadece kendileri için değil, dünya ekonomisinin büyümesi için de büyük önem taşıdığını söyledi.
Türkiye Kadın Girişimciler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı olarak yaklaşık 6 ay önce yeni bir yolculuğa çıktınız… KAGİDER Başkanı olarak en büyük hayaliniz nedir?
Biz yeni yönetim olarak 14 Haziran tarihinde gerçekleşen genel kurulla bayrağı devraldık. Daha önceki yönetimlerde olduğu gibi biz de yeni yönetim kurulumuzla bir yandan mevcut projeleri daha da geliştirerek devam ettirirken diğer yandan yeni projelerle daha çok kadına ulaşmaya çalışacağız. Hedefimiz Cumhuriyet’in 2. yüzyılında daha çok kadının sesini dünyaya duyurabilmek.
Biz kadın ve erkeğin hayatın her alanında eşit temsil edildiği, eşit fırsatlara sahip olduğu, mecliste, yönetim kurullarında, yerel yönetimlerde, iş hayatında yönetici pozisyonlarında, girişimcilik ekosisteminde kadınların eşit oranda yer aldığı ve kadınların yaşam hakkının garantiye alındığı bir Türkiye hayal ediyoruz.
Bu hayalimize ulaşmak için de 21 yıldır olduğu gibi bundan sonra da üzerimize düşeni yapmaya, kadınların hayatın her alanındaki temsil edilmesini destekleyecek çalışmalarımıza devam ederken, kadın girişimcilere ve girişimci adaylarına eğitim ve mentorluk çalışmalarımızı sürdüreceğiz.
Cumhuriyet’in 100. Yılında KAGİDER Başkanı oldunuz ve ekibinizle birlikte göreve hızlı başladınız… Türkiye’de girişimci bir kadın olmak, cesaret işi mi yoksa girişimcilik ekosistemi kadınlar için avantajlı mı?
Öncelikle Türkiye’de girişimci olmak cesaret gerektiren bir iş. Çünkü ister girişimci olsun ister profesyonel çalışsın, kadınların ekonomiye katılımının önünde finansa ve eğitime erişimdeki zorluklar, rol model ve network eksikliği, çocuk ve yaşlı bakım sorumluluğu, kadına karşı şiddet gibi birçok engel var. Kadınların cesaretini en fazla kıran da erkeği hayatın merkezine koyarak kadını ikinci plana atan ataerkil kültür. Bu bakış açısı, kadının iş hayatında potansiyelini tümüyle gerçekleştirmesinin önündeki temel engeli oluşturuyor. Bir kadın çalışmak veya iş kurmak istediğinde, önce evdeki sorumluluklarını yerine getirmesi ve ardından evdeki erkeğin onayını olması gerekiyor. Sosyal ve kültürel ön yargılarla kararlı bir şekilde mücadele edilmeli.
Kadın girişimcilerin daha fazla desteklenmesi, teşvik edilmesi, iş hayatında varlık göstermeleri için önlerindeki engellerin kaldırılması gerekiyor. Nüfusunun yarısını oluşturan kadınları kalkınma sürecine eşit koşullarda katmadan, sosyal ve siyasi yaşamda kadınların eşit koşullarda temsil edilmesini sağlamadan ve başta yaşama hakkı olmak üzere onların temel haklarını güvence altına almadan Türkiye ekonomik, siyasi ve sosyal açıdan dünyada hak ettiği konumu elde edemeyecektir.
Kadınların iş gücüne katılmaları ve girişimci olmaları sadece kendileri için değil, dünya ekonomisinin büyümesi için de çok önemli. Girişimciler, toplumların refahına katkıda bulunarak büyük bir ekonomik katkı sağlarlar. McKinsey danışmanlık firmasının son raporuna göre kadın girişimciler iş yaratan, yenilikçiliği teşvik eden ve eşitsizlikleri azaltan çarpan etkileri yaratmalarının yanı sıra 2030 yılına kadar küresel ekonomiye 13 Trilyon ABD Doları ekleme potansiyeline sahipler. Kadın girişimcilerin desteklenmesi, sadece toplumsal cinsiyet eşitliği açısından değil ekonomik açıdan da kritik bir rol oynuyor. Bu nedenle kadın girişimcileri desteklemek, Türkiye’nin ekonomik büyümesini artırmak için de çok değerli.
Öte yandan IPSOS ile gerçekleştirdiğimiz bir araştırma bize kadın girişimcilerin işe alımlarında ilk 5 kişiye kadar çalışanlarının da kadın olduğunu gösterdi. Yani, kadınların girişimcilik yoluyla ekonomiye katılması aynı zamanda kadın istihdamının da katlanarak artması anlamına geliyor. Kadınlar iş dünyasına dayanışma içinde katkıda bulunuyor.
A Milli Kadın Voleybol Takımımızın Milletler Ligi ve Avrupa Şampiyonluğu, sinema oyuncusu Merve Dizdar’ın Cannes başarısı ve Şahika Ercümen ile birlikte kadın sporcularımızın dünya rekorları Cumhuriyet’in 100. yılına damgasını vurdu. Spor ve sanat ile birlikte iş dünyasında da “Kadınların Dönemi” mi yaşanıyor? KAGİDER de 21. yılında hangi projeleri öne çıkarmayı hedefliyor?
100. yaşını dolduran Türkiye Cumhuriyeti’nin girişimci olsun olmasın tüm kadınlara çok büyük ve önemli katkıları, kazanımları oldu. Ulu Önderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kurduğu Cumhuriyet sayesinde biz kadınlar bugün erkeklerle eşit haklara sahip olarak özgürce yaşayabiliyor, eğitim görüyor, çalışıyor, kendi işimizi kurabiliyoruz. Atatürk’e her zaman minnettarız, saygı ve özlemle anıyoruz.
Kadınlar her alanda büyük başarılara imza atıyorlar, bundan da büyük gurur duyuyoruz. Bütün bu başarılı kadınlar diğer kadınlara rol model oldukları için de çok değerliler. Rol modellerin kesinlikle çok önemli olduğunu düşünüyorum. Kadınlar başarılı kadınları gördükçe, onların hikayelerini öğrendikçe cesaretleri artıyor. Kadınlar kadınlardan ilham alıyor, ben de yapabilirim diyor.
Sporda ve sanatta olduğu kadar iş dünyasında da kadınlar çok başarılı ancak kadınların işgücüne katılımı hala yeterli oranda değil. Orada gitmemiz gereken daha çok yol var.
Geçtiğimiz aylarda Sabancı Üniversitesi iş birliği ile “Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı: Genel Eğilimler, Bölgesel ve Demografik Farklar, Tutumlar” başlıklı rapor hazırladık. Bu rapor, Türkiye’de kadınların işgücüne katılımına dair mevcut durum, bölgeler arasındaki ekonomik, sosyal ve demografik farklar ve bunların zaman içindeki dönüşümüne dair çarpıcı veriler içeriyor. Rapor Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Hane Halkı İşgücü Anketleri 2021 verilerine göre hazırlandı.
Rapora göre Türkiye’de 15 ve daha yukarı yaştaki işgücüne katılım oranı toplam yüzde 51,4; bu oran erkeklerde yüzde 70,3, kadınlarda ise sadece yüzde 32,8. Türkiye’de kadınların işgücüne katılım oranları OECD ortalamasının çok altında kalıyor.
Raporda kadınların istihdam edildikleri işlerin nitelik ve beceri taleplerine bakıldığında, son on yılda yüksek nitelikli işlerde istihdamın azaldığı, düşük nitelikli işlerde ise istihdamın arttığı görülüyor. 2004-2021 yılları arasında niteliksiz işlerde kadın istihdamı yüzde 3 artarken, nitelik gerektiren işlerde kadın istihdamı yüzde 21’lerden yüzde 11’lere geriliyor. Yönetici pozisyonundaki kadınların oranı 2004 yılında yüzde 7 iken 2021 yılında bu oran yüzde 20 seviyesine ulaşıyor. Bu oran 2021 yılı için OECD ülkelerinin ortalamasının (yüzde 33,7) altında.
KAGİDER olarak hedefimiz, kadının üreterek ve varlığını özgürce ortaya koyarak tüm karar süreçlerinde etkin rol aldığı bir dünya yaratmak. Bunun için de hiç durmadan projeler gerçekleştirmeye, eğitim ve mentorluk çalışmalarımıza devam ediyoruz.
Profesyonel hayata girmek üzere olan, üniversite öğrencisi ya da mezun kadınlar için Sanofi Türkiye ile 13 yıldır düzenlediğimiz Geleceğin Kadın Liderleri projemiz var. Bu çerçevede eşit fırsatlara ulaşmakta zorlanan genç kadınları iş hayatına hazırlamak için kapsamlı bir eğitim ve mentorluk programı düzenliyoruz. Bu sene 250 başvuru aldık. Kadın istihdamına katkıda bulunmak amacıyla yürütülen bu projedeki mezunlarımızın sayısı bin 700’ü aştı.
Üniversite öğrencileriyle yakın bir bağ kurarak, gençlerin enerjisi ve vizyonuyla yolculuğumuza güçlü bir şekilde devam ediyoruz. Şu anda, 18-25 yaş arasındaki gençlerde toplumsal cinsiyet eşitliği farkındalığını artırmayı ve aynı zamanda gençlerin üretkenliğini teşvik ederek girişimcilik faaliyetlerini geliştirmeyi amaçlayan heyecan verici yeni projeler üzerinde yoğun bir şekilde çalışıyoruz. Gençlik ve girişimcilik komitemiz, toplumsal cinsiyet eşitliği ve gençlerin potansiyelini en üst düzeye çıkarmak için el birliğiyle çalışmaya devam ediyor.
Diğer yandan daha yolun başında olan ya da profesyonel hayatta çalışan, girişimci olmak isteyen, yeni girişimci olan kadınlara yönelik eğitimlerimiz devam edecek.
Öte yandan girişimci olup, girişimlerini daha ileriye taşımak isteyen kadınlar için sektör odaklı girişimci geliştirme programlarımız ve eğitimlerimiz de bulunmakta.
Kadın girişimcilerin dijitalleşmesine çok önem veriyoruz. Kadın girişimcilerin dijital alanlardaki olgunluk seviyelerinin ölçüldüğü ve bu öz değerlendirme anketi ile işletmenin dijital olgunluk seviyesinin Türkiye’deki bölgesel ve sektörel ölçütlerle karşılaştırılmasına olanak sağlayan dijital barometreyi hayata geçirdik. Dijitalleşme girişimcilere işlerini büyütmede ve rekabette avantaj sağlayacaktır. Bu yıl teknoloji ve dijitalleşme eğitim komitemizle birlikte bu konuya daha fazla ağırlık vereceğiz. Bir taraftan kadın girişimcilerin dijitalleşme çalışmalarını hızlandırırken diğer taraftan daha çok kadının teknoloji alanında girişimci olması için çalışacağız.
Bu eğitim ve mentorluk çalışmalarımız devam ederken diğer yandan farklı kurumlarla devam eden projelerimizi de geliştirerek devam ettireceğiz. Kısaca bunlardan da bahsetmek isterim;
KAGİDER olarak kurduğumuz, Garanti BBVA iş birliğiyle büyüttüğümüz “Ticaretin Kadınları” platformumuz önem verdiğimiz bir projemiz. Bu platform sayesinde, kamu ve özel sektörde satın alma süreçlerinde ihtiyaç duyulan ürün veya hizmetleri ilgili bölgede sağlayan kadın girişimcilere ulaştırmayı kolaylaştırıyoruz. ‘Kadından Al-Malı, Memleket Kazanmalı’ diyerek kurduğumuz bu platformumuzun mobil erişimini de mevcut.
Bir diğer projemiz Boyner Grup ile sürdürdüğümüz “İyi İşler” programı. Bugüne kadar Türkiye’nin farklı bölgelerinden 119 kadın girişimci eğitimlerini tamamlayarak İyi İşler’den mezun oldu. Bu sene depremden etkilenen illerimizdeki kadın girişimcilerin de bu programdan yararlanmasını arzu ettik ve onlar için ön elemesiz bir kontenjan açtık.
Bizim gelecek 20 yıl için gündemimizde çok önemli bir başlık daha var: Bu da Sürdürülebilirlik ve Yeşil İş. Kadının üreterek, varlığını özgürce ortaya koyarak tüm karar süreçlerinde etkin rol aldığı bir dünya hayal ediyoruz ve bu dünyayı yaratmaya odaklandık. Bu hedefimizi hayata geçirirken yeşil iş prensiplerini uygulama önceliğimiz olacak. Bu alanda da çeşitli projeleri hayata geçireceğiz.
Tarım sektöründe faaliyet gösteren kadın girişimciler için Migros ile sürdürdüğümüz bir projemiz var. Öte yandan KAGİDER olarak yaptığımız tüm çalışmaları sürdürülebilirlik bakış açısıyla ele alacağız. Yuvam Dünya ile birlikte verdiğimiz Yeşil İş Ödülleri’ne devam edeceğiz.
Önümüzdeki dönemde Anadolu’ya daha fazla dokunabilmeyi amaçlıyoruz. Anadolu illerinde yaşayan gençlerin ve kadın girişimcilerin geleceğe dair beklentilerini dinleyerek onlarla daha yakın temaslarda bulunacağız. Türkiye’nin yedi bölgesindeki kadın girişimci dernekleriyle bir araya geleceğiz. Bu bölgelerde çalıştaylar düzenleyerek ve yerel yönetimlerle iş birliği içinde olarak kadını yerelde güçlendireceğiz.
Ayrıca yurt dışında KAGİDER’in adını daha fazla duyuracağız. ABD ve Avrupa’da güçlü iş birliklerimiz var. AB’de daha aktif olacak, doğru partnerlerle Afrika pazarlarında da KAGİDER’i güçlendireceğiz.
Türkiye’de girişimciler için en önemli konu sermayeye ulaşmak. Girişimcilik kariyeri parlak bir isim olarak sizce bu dönemde sermayeye ulaşmanın sırrı nedir?
Kadınların girişimcilik yolculuklarında finansa erişimlerini sağlamak önemli bir konu. Mevcut kaynaklarını nasıl değerlendirebilecekleri ve verimli kullanacakları üzerine eğitim almalarını ve finansal farkındalık kazanmalarını oldukça önemsiyoruz. Bu bağlamda Finans ve Ticaret Komitemiz işletmelerde finansal bilgilere hakim olmak ve farkındalık kazandırmak için eğitim ve mentorluk çalışmaları düzenliyorlar. Bunun dışında komitemiz finansal kaynaklara erişimlerinde kolaylık sağlayacak yeni projeler üretirken, farklı finans kuruluşlarıyla iş birlikleri kurmaya ve girişimci kadınları bilgilendirmeye devam edecek.
Ropörtaj: Seda Akbay